از خوردن دود چراغ تا تماشای باب‌اسفنجی در کلاس!
تاریخ انتشار: ۱۷ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۶۹۰۴۴۷
«انگیزه ندارم، وقت ندارم، علاقه ندارم و...» شنیدن این عبارات و جملاتی شبیه این، از زبان دانشجویانی که حالا با شکستن سد کنکور، ورود به بهترین دانشگاههای کشور را تجربه کرده‌اند؛ غافلگیرت می‌کند.برای مثال «ف.ف» دانشجوی تاریخ و تمدن اسلامی، دانشگاه فردوسی می‌گوید: می‌دانم رشته‌ای که در آن تحصیل می‌کنم آینده شغلی ندارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
به گزارش ایسنا، روزنامه قدس نوشت: چندی پیش یک کاربر شبکه اجتماعی ایکس در پاسخ به این پرسش که «در دانشگاه چه کار می‌کنید؟» تصویری از خود را در حالی که سرِ کلاس درس آبنبات چوبی می‌خورد و کارتون باب‌اسفنجی نگاه می‌کرد، منتشر کرده بود.
کاربری هم زیر آن تصویر پربازدید نوشته بود: «می‌خواهید به من حمله کنید، قضاوتم کنید، باشه، ولی من کاملاً مخالف این رفتارهام. اگر تمایلی به درس خوندن نداری نرو، نه خودت را به زحمت بنداز، نه پول خانواده‌ات را بنداز دور. واسه موقعیتی که توش هستی ارزش قائل باش».
فراتر از تماشای کارتون باب‌اسفنجی در کلاس درس دانشگاه و واکنش‌هایی اینچنینی، شاید بتوان با اندک تأملی، به چرایی رفتاری که از کاهش اشتیاق و میل به تحصیل در میان دانشجویان حکایت می‌کند، پاسخ داد.
حرف‌هایی که انتظار شنیدنش را نداریم!
«انگیزه ندارم، وقت ندارم، علاقه ندارم و...» شنیدن این عبارات و جملاتی شبیه این، از زبان دانشجویانی که حالا با شکستن سد کنکور، ورود به بهترین دانشگاههای کشور را تجربه کرده‌اند؛ غافلگیرت می‌کند.برای مثال «ف.ف» دانشجوی تاریخ و تمدن اسلامی، دانشگاه فردوسی می‌گوید: می‌دانم رشته‌ای که در آن تحصیل می‌کنم آینده شغلی ندارد. بنابراین به اجبار و فقط برای گرفتن مدرک، ادامه تحصیل می‌دهم. شاید اگر همین وقتی را که الان باید برای درس خواندن اختصاص می‌دهم، صرف کار کردن می‌کردم، می‌توانستم کلی سرمایه برای آینده‌ام پس‌انداز کنم؛ ولی متأسفانه در جامعه ما برای رسیدن به شغل و جایگاه اجتماعی مهم حتماً باید مدرک داشته باشی.
«جیم.الف» دانشجوی فقه و حقوق هم در خصوص دلایل بی‌انگیزگی‌اش به تحصیل می‌گوید: تازه ازدواج کرده‌ام؛ خیلی از روزها میهمان داریم و مجبورم تا دیر وقت بیدار بمانم و به کارهای منزل رسیدگی کنم. از طرفی سرکار هم می‌روم و دیگر فرصت زیادی برای درس خواندن برایم باقی نمی‌ماند. دانشگاه هم که می‌آیم کلی خسته‌ام، با این‌حال، بودن در دانشگاه برایم مهم است چون به مدرکش نیاز دارم.
در گذشته‌ها چه گذشته؟
استعاره‌هایی همچون «دود چراغ خوردن» و «استخوان سوزاندن» را برای توصیف بزرگان و عالمان رنج‌دیده‌ای به کار می‌برند که مرارت‌ها و سختی‌های بسیاری را در تحصیل علم به جان خریده‌اند.
آن‌هایی که در کوره ده خود نه مدرس داشتند و نه کتابخانه مرکزی، آرشیو، بایگانی، میکروفیلم و نه شبکه‌ای جهانی به نام اینترنت. این‌ها که نبود، هیچ؛ حتی گاه نان و قوت اولیه‌ای هم در حجره‌شان یافت نمی‌شد. ناگزیر لقمه نان بیات و خشکه‌ای را پَر شال خود می‌بستند و راهی مکتبخانه می‌شدند.
روایتی از نمونه معاصرش را دکتر صاحبعلی اکبری، عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث برایمان این‌گونه ترسیم می‌کند: در مقطعی که ما در آن تحصیل می‌کردیم دانشگاه جذابیت بیشتری در مقایسه با امروز داشت؛ رقابت فشرده و سخت و ظرفیت پذیرش و تعداد دانشگاه‌ها بسیار محدود بود، بنابراین برای ورود به تنها دانشگاه استان، باید تلاش زیادی می‌کردیم. به‌ویژه آنکه در آن برهه، خبری از کلاس کنکور نبود. ما با علاقه وارد دانشگاه شدیم، تعدادی از دانشجویان، دانشجوی دبیری بودند و آینده‌شان تضمین شده بود و به همین دلیل با علاقه تمام درس می‌خواندند.
شیوه تحصیل و درس خواندن، گروهی و مباحثه‌ای بود. این روش به هم‌افزایی دانش به‌ویژه در رشته‌های علوم انسانی منجر می‌شود. در این شیوه به یک فرد یک موضوع را می‌آموزند. در این سبک، آموختن با آموزش دادن متفاوت است؛ گاهی ممکن است شما موضوعی را بیاموزید اما نتوانید آن را آموزش دهید؛ مباحثه مشکلات اینچنینی را حل می‌کند؛ انگار دارید نقش استاد را ایفا می‌کنید، یعنی ابتدا خودتان به موضوع بحث مسلط می‌شوید و سپس آن را به دیگران آموزش می‌دهید.
وی ادامه می‌دهد: در گذشته، انگیزه دانشجویان زیاد بود؛ دانشجویان مدام دور استاد را می‌گرفتند و سؤالات خود را از او می‌پرسیدند. می‌دانستند کسانی که دبیری می‌خوانند ممکن است در شهرستانی دور افتاده پذیرش شوند و دسترسی کامل به استاد و کتابخانه نداشته باشند، بنابراین سعی می‌کردند از فرصت لازم استفاده کنند.
دکتر امیر راستین، عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشگاه فردوسی هم برای آنکه تفاوت میان روزهای دانشجویی امروز و دیروز را نشان دهد، از گذشته دانشجویی خود برایمان می‌گوید: در گذشته، دانشجویان درس را صرفاً برای آموختن علم می‌خواندند. درس‌ها برایمان محبوبیت ذاتی داشت، یعنی بخوانیم که بدانیم، بدانیم که دانسته باشیم. هدف شغلی‌مان هم حرفه‌ای علمی بود که در دانشگاه محقق می‌شود.
علم و فهمیدن کار سخت و دشواری است. برای مثال در رشته‌ای همچون فلسفه باید از قدرت انتقاد و تفکر انتقادی برخوردار بود. من برای یادگیری علم، وقت زیادی را برای مطالعه و زمانی را نیز به مباحثه اختصاص می‌دادم. مدت زمان زیادی صبح‌ها پس از اقامه نماز، به اتفاق یکی از دوستانم به حرم امام هشتم(ع) می‌رفتیم و مباحثه می‌کردیم. علاوه بر این، تنها به مباحث کلاس‌ها اکتفا نمی‌کردیم و درس‌های اصلی را پیش از کلاس مطالعه می‌کردیم؛ اگر شرح داشت، آن را می‌خواندیم. گاهی پس از کلاس با استاد مباحثه می‌کردیم. برای کنکور هم به تنهایی درس می‌خواندیم و کلاس کنکور نمی‌رفتیم و پول زیادی برای کلاس و منابع خرج نمی‌کردیم.
تفاوت‌های میان ما و دانشجویانمان، تفاوت‌های نسلی است. به دلیل افزایش امکانات و ساده‌تر شدن شرایط زندگی، آدم‌ها خیال می‌کنند قرار است موضوعات را هم راحت‌تر درک کنند و بفهمند. حال آنکه با وجود تعدد منابع الکترونیکی و دسترسی آسان‌تر به آنها، فهمیدن حقایق علمی آسان نشده و همچنان کار سختی است.
درد ماشینی شدن زندگی شهروندی
دکتر صاحبعلی اکبری در خصوص چرایی بی‌رغبتی امروز دانشجویان به تحصیل می‌گوید: دلیل این بی‌رغبتی را باید در نگرانی از آینده شغلی آنها جست‌وجو کرد؛ به‌طوری که می‌گویند پس از سه چهار سال درس خواندن و دود چراغ خوردن، نتوانسته‌ایم از مدرکمان استفاده کنیم و عمرمان هدر رفته است.
این عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی ادامه می‌دهد: البته شکاف و تفاوت حاضر به یک‌باره ایجاد نشده بلکه به‌تدریج و سال به سال شکل گرفته و عمیق‌تر شده است. در این میان، مؤلفه‌های دیگری مثل خود دانشجو و یا قوانین و تصمیمات وزارت علوم نیز اهمیت زیادی دارد. وزارت علوم تازه در طرح آمایش به این فکر افتاده که وقتی مجوز رشته‌ای را به دانشگاه می‌دهد، ابتدا از بازار کار آن رشته سؤال کند؛ یعنی ابتدا تکلیف کار دانشجو را مشخص کند و سپس به سایر مسائل بپردازد.
دکتر اکبری اضافه می‌کند: زندگی دانشجوی امروز با فناوری گره خورده است؛ با وجود این، سلطه فناوری به معضلی برای نسل امروز تبدیل شده؛ چرا که پیش از آن، فرهنگ استفاده از آن را فرانگرفته و نیاموخته است. به همین دلیل این مسئله به شکل اعتیادآوری جای اولویت‌های اساسی زندگی جوان دانشجوی نسل امروز و حتی گاه در میان برخی از استادان دانشگاه را گرفته است.
خلاصه آنکه بسیاری از مشکلات امروز جامعه دانشجویی، متأثر از ماشینی شدن زندگی شهروندی ماست که به تنبلی و بی‌تحرکی شهروندان دامن زده است. دانشجویان امروز شب امتحانی شده‌اند. غافل از آنکه درس خواندن‌های شب امتحان موجب می‌شود مطالب را به حافظه کوتاه مدت بسپارند و پس از برگزاری امتحان، آنها را فراموش کنند، ضمن آنکه یکی دیگر از آسیب‌های این سبک زندگی، خواب آلوده بودن مدام است؛ با این وضعیت، مغز ما دیگر مجال طبقه‌بندی اطلاعات را پیدا نمی‌کند.
حواستان پرت نشود
دکتر راستین برای ایجاد انگیزه در میان دانشجویان به راهکار خود در این خصوص اشاره دارد و می‌گوید: من سعی کرده‌ام تصویری واقعی از دانشگاه را به دانشجویانم نشان دهم و به آنها بگویم شما از آمدن به دانشگاه یک هدف اصلی دارید که متن کار شماست و با یک هدف فرعی سروکار دارید که حواشی کار شما را دربرمی‌گیرد، مراقب باشید این حواشی بر متن کارتان غلبه نکند. شما در محیطی جدید قرار گرفته‌اید که یکسری امکانات و اقتضاهای تازه دارد و این شرایط ممکن است حواستان را پرت کند، در واقع به آنها یک پیش‌آگاهی می‌دهم که از واقعیت دانشگاه و شرایط جدید آگاه شوند و بتوانند هدف اصلی خود را پیگیری کنند.
توی ذوقتان نخورد
دکتر شاهین آخوندزاده، استاد تمام و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران هم ضمن اشاره به دلایل دیگری از بی‌انگیزگی برخی از دانشجویان امروز، به راهکارهای خود برای برون‌رفت از این چالش اشاره می‌کند و می‌گوید: ما سدی به نام کنکور ساخته‌ایم و با ساختن مانعی اینچنینی، این تصور در ذهن بسیاری از دانشجویان شکل گرفته که اگر کنکور را رد کنی دیگر در دانشگاه، آزاد هستی. دانشجویان با چنین تصور غلطی وارد دانشگاه می‌شوند؛ درحالی‌که اصلاً این‌طور نیست. برای مثال در رشته‌های علوم پزشکی فشار درسی چنان زیاد است که اگر دانشجو با چنین تصوری وارد دانشگاه شده باشد به اصطلاح توی ذوقش می‌خورد.
وی در ادامه به ما می‌گوید: مسیر موفقی که دانشگاههای مختلف دیگر کشورها که حدود چهار قرن تجربه دارند در مواجهه با این دانشجویان طی کرده‌اند این است که دانشجویان را بین استادان مشاور تقسیم می‌کنند. آنها در ساعت‌های خاص با استادان خود می‌نشینند و استاد به آنها نگرش می‌دهد. اگر استاد بتواند برای آنها الگوسازی کند، می‌تواند نگاه دانشجویان را تغییر دهد.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: اینترنت روزنامه قدس کتابخانه مرکزی سد کنکور دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران استخوان سوزاندن آمريكا رژیم صهیونیستی دهه فجر 1402 سوريه دانشگاه فردوسی عضو هیئت علمی دانشگاه ها درس خواندن برای مثال رشته ای
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۶۹۰۴۴۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
فرافکنی دانشگاه‌ها درباره نقش خود در تعلیم و تربیت اجتماعی/ اثرگذاری اساتید و تشکل‌ها محدود است
حسن بنیانیان مشاور و دستیار امور فرهنگی رئیس دانشگاه آزاد در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز با اشاره به مقوله تعلیم و تربیت اجتماعی در دانشگاه‌ها اظهار کرد: زمانیکه رهبران جامعه قصد اصلاح فرهنگی جامعه را داشته باشند، آموزش و پرورش، رسانه ملی، نهاد روحانیت و مسجد و غیره را در اولولیت‌های بعدی قرار می‌دهند و توجه هاشان نخست به دانشگاه معطوف می‌شود.
وی ادامه داد: نخبگان و استعدادهای جامعه باید در دانشگاه آماده و تربیت شوند، سپس در نهادهای مختلف وارد شوند. نسل جدید که در دانشگاه‌ها تعلیم و تربیت شده‌اند، با حضور در نهادهای مختلف می‌توانند کارکردهای فرهنگی آن نهادها را اصلاح کنند.
بنیانیان با بیان اینکه در حال حاضر حوزه تعلیم و تربیت اجتماعی در دانشگاه، دچار نوعی فرافکنی شده است، گفت: استادان، روسا و مدیران دانشگاه‌ها به جای اینکه کارکرد فرهنگی، تربیتی خودشان را مطالعه و اصلاح کنند، می‌گویند که بسیار دیر شده و باید خانواده و نهاد روحانیت و غیره چاره اندیشی کنند. از سوی دیگر دانشجویان در فضای فرهنگی دانشگاه به دنبال مفروضاتی هستند که ختم به مدرک شود. سپس با آن مدرک در جامعه موقعیت درآمدی کسب کنند.
بیشتر بخوانید: اشتغال ۲ هزار دانشجو در دانشکده تعلیم و تربیت دانشگاه آزاد اهواز / فارغ‌التحصیلان در مدارس سما جذب می‌شوند لزوم اصلاح نقش اساتید در تعلیم و تربیت اجتماعیاین مسئول با بیان اینکه تمام اقشار جامعه در شکل دهی به فرهنگ و تعلیم و تربیت نقش آفرین هستند، گفت: البته این موضوع که برای اجرایی کردن فرهنگ، مسئول انتخاب می‌کنیم گاهی خوب و گاهی بد است. به عنوان مثال در مدرسه معلم تربیتی مشخص شده است. در نتیجه سایر دبیران و معلمان و مدیران از خودشان رفع مسئولیت فرهنگی و تربیتی کردند. در چنین شرایطی به معلم تربیتی کارآمدی در مدرسه نیاز داریم تا کمک کند که تک تک معلمان نقش خودشان را ایفا کنند.
وی با تاکید بر اینکه تک تک استادان باید به نقش تربیتی خود توجه داشته باشند، گفت: همچنین ما به معاونت فرهنگی در دانشگاه نیاز داریم تا بتواند مسئولیت استادان را احیا کند. علاوه بر آن؛ محیطی فراهم شود تا نقش استادان در تعلیم و تربیت اجتماعی اصلاح شود.
بنیانیان با اشاره به متون درسی دانشگاهی عنوان کرد: زمانیکه استاد به نقش فرهنگی خود پی برد، چند سوال در ذهنش پدیدار می‌شود. به عنوان مثال تاثیر محتوای درسی که تدریس می‌کند بر تربیت دانشجویان و تحولات فرهنگی دانشگاه تا چه میزان است؟ ارتباطات بین استاد و دانشجو و محتوای درسی چگونه است؟ تا چه میزان کلامشان و محتوای صحبت‌هایشان در دانشجویان نفوذ دارد؟
این فعال فرهنگی عنوان کرد: اگر استادی بد اخلاقی با رفتار تند و عصبی تدریس می‌کند، شاید دانشجویان محتوای درسی را یاد می‌گیرد و نمره قبولی را در امتحان کسب می‌کند، اما آن مطالب تبدیل به باور و فرهنگ صحیح در وی نمی‌شود. یعنی بر تعلیم و تربیت اجتماعی دانشجویان تاثیری نگذاشته است.
عوامل اختلال آفرین در تعلیم و تربیت اجتماعی چیست؟وی درباره فضای فرهنگی حاکم بر محیط کلاس درس در دانشگاه ها مطرح کرد: در ابتدا باید از خودمان بپرسیم، آیا محیط تعلیم و تریبت اجتماعی است یا به واسطه برخی از رفتارهای غلط استاد، دانشجو (مثلا تعامل بد) این تعلیم و تربیت شکل نمی‌گیرد. عوامل اختلال آفرین در کلاس درس وجود دارد مانند بد اخلاقی، نداشتن سواد ارتباطاتی و غیره... که نمی‌گذارد، مباحث تربیتی و فرهنگی مناسبی در شان دانشگاه شکل بگیرد.
بنیانیان ادامه داد: بنابراین رفتار اساتید و دانشجویان در تعامل با یکدیگر بسیار اهمیت دارد. کلاس باید آماده تعلیم و تربیت شود و نباید به صورت ناخودآگاه بخشی از روابط عاطفی و موضوعات مربوط به گرایشات جنسی در ارتباطات دانشجویی و فضای آموزشی کلاس و محیط دانشگاه تجلی پیدا کند و عامل اختلال دیگران و دانشجویان شود.
مشاور و دستیار امور فرهنگی رئیس دانشگاه آزاد با اشاره به حداقل رساندن عوامل مخلل تعلیم و تربیت اجتماعی، تصریح کرد: به همین علت در تمام دانشگاههای کشورهای سراسر دنیا ضوابط برای حجاب یا لباس پوشیدن دانشجویان وجود دارد. البته این میزان در کشورهای مختلف، کم یا زیاد می‌شود. چراکه تلاش می‌شود تا عوامل آسیب زا در محیط کلاس به حداقل برسند. در چنین شرایطی کلاس درس آماده مباحث تعلیم و تربیت است.
وی گفت: دانشجویان دختر و پسر یعنی دو جنس مخالف در دانشگاه در کنار هم هستند، این حساسیت در جامعه ما به علت ارزش‌های دینی بیشتر است و باید مراعات شود. این فلسفه حساست در دانشگاههای ایران به ویژه دانشگاه آزاد اسلامی وجود دارد که موضوع پوشش در محیط دانشگاه بیشتر از محیط عمومی جامعه رعایت شود. چرا که دانشگاه یک تولید کننده لباس نیست، بلکه محیطی است که استاد با عواطف و ذهن، شخصیت و تربیت دانشجو کار دارد.
بنیانیان با تاکید بر شکل گیری رابطه قوی و سازنده بین استاد و دانشجو برای انتقال مفاهیم درسی و تربیتی، گفت: اگر قرار باشد بین دانشجویان اختلاف باشد به شدت به حوزه تعلیم و تربیت آسیب وارد خواهد شد.
نقش تشکل‌های دانشجویی در حوزه تعلیم و تربیتاین کارشناس فرهنگی با اشاره به نقش تشکل‌های دانشجویی به ویژه کانون های فرهنگی و انجمن‌های علمی در تعلیم و تربیت اجتماعی بیان کرد: بسیاری از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی شاغل هستند، استادان نیز سر کلاس درس حاضر می‌شود و سپس دانشگاه را ترک می‌کنند. دانشجویان فرصت اینکه به غیر از کلاس درس در محیط دانشگاه باشند، بسیار کم است. بنابراین مدیران واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی و روسای سایر دانشگاه‌ها باید تلاش کنند تا اساتید و دانشجویان را به حضور در دانشگاه علاقمند کنند.
وی افزود: اگر استادان نگاه صحیحی به مقوله تعلیم و تربیت و خلاقیت داشته باشند، به روسای دانشگاه‌ها و معاونان فرهنگی کمک خواهند کرد تا با تولید برنامه‌های جذاب که دانشجو پس از کلاس درس، علاقمند به حضور در نشست و برنامه‌ها تشکل‌های دانشجویی شوند.
بنیانیان با بیان اینکه در حال حاضر دیگر دانشجویان حوصله حضور در جلسات سخنرانی را ندارد، گفت: به نظر می‌رسد تشکل‌های دانشجویی باید خلاقیت در انتقال مفاهیم داشته باشند و بتوانند دانشجویان را مشارکت دهند. البته اعضای تشکل‌ها که خودشان دانشجو هستند، اگر دوره آموزشی ویژه ای را سپری نکنند و نتوانند مطابق با محیط تعلیم و تربیت دانشگاهی فعالیت کنند، هیچ تاثیر گذاری نخواهند داشت.
مشاور و دستیار امور فرهنگی رئیس دانشگاه آزاد افزود: در حال حاضر تاثیرگذار تشکل‌های دانشجویی محدود است، بخشی از این موضوع نیز به نبود خلاقیت کافی و نداشتن آموزش برای اعضای تشکل ها بر می‌گردد و بخشی از آن مربوط به وظایف معاونان فرهنگی و مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی است.
بنیانیان در پایان خاطرنشان کرد: فعالیت دانشجویان در تشکل‌های دانشجویی باعث رشد شخصیت و تربیت آنان می‌شود. آنان بای مهارت ارتباطی را یاد بگیرند و از استاید موثر نیز استفاده می‌کنند. برخی از دانشجویان به ویژه در دانشگاه آزاد اسلامی به علت شاغل بودن، امتیازات و تخصص های مناسبی دارند که می‌توان از آنها استفاده کرد.
انتهای پیام/
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است